بروزرسانی: 25 آذر 1404
راه های غذا خوردن بچه؛ پایان جنگ با بشقاب!
اگر مادر هستید و در طول وعده های غذایی دائماً با بشقاب و قاشق بچه تان جنگیده اید، این مقاله مخصوص شماست! یادم می آید وقتی پسر کوچکم روزهای اول غذا خوردن را شروع کرد، انگار به جای غذا خوردن، مسابقه ژیمناستیک داشتیم که هر لحظه ممکن بود بشقاب از دستش پرت شود وسط سالن. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دقیقاً از خودتان بپرسید: «چطور یک غذای ساده می تواند تبدیل به میدان جنگ شود؟!» اما نگران نباشید، در این مقاله می خواهم بهترین راه ها و روش های علمی و عملی را برای پایان دادن به این جنگ بیان کنم، آن هم با ذائقه و فرهنگ خاص خانواده های ایرانی که تغذیه سالم بچه ها را به چالش می کشد.
چرا جنگ با بشقاب و غذا خوردن بچه ها تغییر نمی کند؟
واقعیت این است که مقاومت بچه ها نسبت به غذا خوردن، مخصوصاً در سنین زیر 3 سال، یک امر کاملاً طبیعی است. پدر و مادرها شاید از خود بپرسند: «چرا بچه من انقدر به غذا بی علاقه است؟» تحقیقات نشان می دهد که حس چشایی کودکان کاملاً در حال رشد است و گاهی از مزه های جدید استقبال نمی کنند (منبع: NIH). پس جنگیدن با آنها جز ایجاد استرس برای خودتان و کودک، فایده ای ندارد. مشکل اصلی این است که عادت های غذایی را به اشتباه و یا به زور تحمیل می کنیم، در حالی که باید با زبان بازی و سرگرمی بچه ها را به طرف بشقاب هدایت کنیم.
برنامه ریزی و تنوع خوراکی؛ کلید اصلی تغذیه کودک
تجربه شخصی ام به عنوان یک مادر ایرانی که هر روز با سخت کوشی دنبال خوراکی های سالم و متنوع برای بچه ام هستم، ثابت کرده که استفاده از تنوع و رنگین کمانی کردن بشقاب، شاه کلید است. کودکان مثل ما نیستند که چشمشان به غذای ساده عادت کرده باشد، آن ها عاشق بازی و رنگ و شکل های جالب هستند. مثلاً ترکیب هویج پخته با سیب زمینی و کمی سبزیجات ریز ریز شده مثل شوید یا جعفری، نه تنها سالم است بلکه باعث تحریک حس بویایی و چشایی کودک می شود. واقعاً در فرهنگ غذای ایرانی ما منابع زیادی برای بهره برداری وجود دارد که می توان آن ها را ترکیب کرد.
تغذیه به سبک بازی و سرگرمی
آیا شما هم دیده اید که چطور یک قاشق ساده، در دست کودکتان به یک وسیله بازی تبدیل می شود؟ پس چرا این موضوع را به نفع خودمان استفاده نکنیم؟ ترکیب غذا خوردن با بازی باعث می شود کودک حس نکند مجبور به خوردن است، بلکه سرگرم و مشتاق می شود. یک ایده ساده ولی بسیار کارآمد، این است که غذا را به شکل حیوانات یا اشکال فانتزی درمی آوریم. مثلاً سیب زمینی ها را به شکل ستاره یا قلب برش دهید یا از قالب های مخصوص استفاده کنید. طبق مطالعات روانشناسی تغذیه، همین جزئیات کوچک می تواند تعامل شما و کودکتان را بهبود ببخشد و شکایت های «من نمی خورم!» را کاهش دهد (منبع: The Journal of Nutrition Education and Behavior).
زمان بندی مناسب و محیط آرامش بخش
باور کنید یا نه، تنها زمان بندی دقیق و ایجاد فضایی آرام می تواند تحول بزرگی ایجاد کند. بسیاری از والدین بی تاب و عجله دارند که کودک باید سریع غذا بخورد و بشقاب را خالی کند. این موضوع تنها باعث استرس کودک و شما می شود. بهترین توصیه من این است که زمان غذا خوردن را اختصاص داده و گوشی و تلویزیون را خاموش کنید. با آرامش با کودک حرف بزنید و حتی گاهی بگذارید خودش بشقاب را نگاه کند و حذف گزینه های سخت کند. طبق یک تحقیق منتشر شده در مجله Pediatrics، بچه ها که هنگام غذا خوردن تحریک نشوند، بهتر غذا می خورند و علاقه بیشتری به چشیدن طعم های جدید پیدا می کنند (منبع: Pediatrics).
گوش دادن به علائم گرسنگی و سیری کودکتان
حواستان به زبان بدن بچه تان باشد. گاهی کودک غذا نمی خورد چون سیر است، نه اینکه برای اذیت و شیطنت. این موضوع را نمی توان نادیده گرفت. باید یاد بگیریم سیگنال های اشتهای کودک را بشناسیم و زمان غذا خوردن را به زور نکشانیم. این کار باعث ایجاد رابطه سالم تر با غذا می شود و کودک یاد می گیرد به نیازهای جسمی خودش احترام بگذارد. پزشکان تغذیه توصیه می کنند که کودکان باید برابر با نیاز بدنشان غذا بخورند نه کمتر و نه بیشتر (منبع: آکادمی تغذیه و رژیم ایران).
خب، تا اینجا راه هایی را بررسی کردیم که چگونه می توانیم بدون جنگ و دعوا، کودکان را به سمت تغذیه بهتر هدایت کنیم. نکته مهم این است که تغذیه خوب فقط درباره خوردن نیست، بلکه درباره عشق، صبر و توجه است. هیچ کدام از ما کامل نیستیم و هر خانواده شرایط خودش را دارد، اما فقط کافی است کمی یواش یواش پیش برویم و کودک مان را همراهی کنیم.
به عنوان یک مادر دوست داشتنی که خودش از این مسیر پیچیده گذر کرده، توصیه می کنم به خودتان سخت نگیرید. هر بار که فرزندتان یک قاشق کوچک بخورد، همان یک قاشق پیروزی شماست! همیشه به یاد داشته باشید: تغذیه یعنی سرمایه گذاری روی آینده، پس حتی وقتی نشد، هرگز تسلیم نشوید. روزی خواهد رسید که کودک تان بشقابش را با رضایت کامل تمیز می کند و شما لبخند شیرینی به دور میز ناهار می زنید.
سؤالات متداول (FAQ)
- چرا کودک من غذا خوردن را قبول نمی کند؟
- کودکان در سنین پایین حساسیت بالایی نسبت به طعم، بو و بافت غذا دارند و این مقاومت ها طبیعی است. صبر و تنوع در خوراکی ها می تواند کمک کننده باشد.
- چه راه هایی برای جذاب تر کردن غذا برای کودک وجود دارد؟
- استفاده از رنگ های متنوع، شکل های جذاب و ترکیب با بازی می تواند میل کودک را بالا ببرد.
- آیا زمان بندی وعده های غذایی مهم است؟
- بله، داشتن زمان مشخص و محیط آرامش بخش برای غذا خوردن، اشتهای کودک را تنظیم کرده و به تمرکز و لذت بردن کودک از غذا کمک می کند.
- چگونه تشخیص دهم کودک سیر شده است؟
- علائم سیری شامل ترک کردن بشقاب، دوری از قاشق، بی حوصلگی هنگام غذا و کاهش میل به خوردن است. بهتر است به این نشانه ها احترام بگذارید.
- آیا تحمیل غذا به کودک مضر است؟
- بله، تحمیل غذا به کودک ممکن است باعث ایجاد استرس، بدغذایی و رابطه منفی با غذا شود. بهتر است به کودک فرصت انتخاب داده و با صبر همراه باشید.
خلاصه راهکارهای پایان دادن به جنگ با بشقاب
| راهکار | چکیده |
|---|---|
| درک رفتار کودک | شناخت مقاومت طبیعی کودک در برابر غذا و صبر به جای زور و اجبار |
| تنوع و رنگ در بشقاب | استفاده از غذاهای رنگین و خوش نما برای جذب نگاه و علاقه کودک |
| استفاده از بازی و سرگرمی | تغذیه را با بازی ترکیب کنید تا کودک حس اجباری نکند |
| زمان بندی مناسب وعده ها | داشتن محیط آرام و وقفه های زیاد برای آرامش کودک |
| گوش دادن به نیازهای کودک | تشخیص سیری و گرسنگی و احترام به زبان بدن کودک |
نوشته شده توسط: فاطمه محمدی | نویسنده و متخصص تغذیه کودکان، تهران
منابع: NIH - Journal of Nutrition Education and Behavior - Pediatrics - آکادمی تغذیه و رژیم ایران